Ondan başka hiçbir yerde duymadığım bir şeyler mırıldanır, yengem de, “yeter Sabahattin kes, bu ne biçim şarkı?” dedikçe şaka yollu tekrarlardı.

“Tabutumun altı çatlak,

beni vuran benden alçak,

sol böğrüme girdi pıçak

yar yar aman..”

meğer kaderinin şarkısıymış, bilemezdik.

Onun deliliği herkesin aklına gelen deliliklerden değil. Kendini aşan insanlara özgü deliliklerden. Çocuklardaki delilikler türünden. Sabahattin ak saçlı, altın gözlüklü, iyi giyimli bir efendi kılığına girmiş bir çocuk insandı...onun bu yanının karşısında bir de ağırbaşlı, bilgili, zeki ve anlayışlı bir Sabahattin Ali yaşardı. Geceleri yalnızlığa çekilip çoğumuzun  öğrenmeye tenezzül bile etmediği şeyleri dikkatle okuduğunu çok gördüm.

Bir gün elinde uzun bir hikaye ile çıkageldi. Hasan Boğuldu. sessizce oturdu, sindire sindire ve bir şiir okur gibi okudu...lirik bir şiir. Onun çok güçlü bir doğa görüşü vardı. Hiçbir yanı hayalden uydurma değil, fakat sadece ampirik görüş de değil...Doğanın doğrudan doğruya kendisini içinden anlayan bir sezgisi vardı.

Çok eğlenceli anıları vardı. Bir akşam gördüğü bir olayı anlatabilmek için kantocu Ermeni kızını büyük bir başarıyla taklit ederek hem şarkı söyler hem de oynardı. "Küçücüksün, pek güzelsin tombul meleğiğiğim,  gözlerine meftun oldum, acep beni sever misiiin?"derken seyircilerden biri aşka gelip, küt diye kadının poposuna bir şey fırlatır. Kantocu önce can havliyle "eşek" diye bağırır, ama arkasına dönüp de poposuna çarpan şeyin altın saat olduğunu görünce "teşekkür ederim neyim" diye yerlere kadar eğilip altın saati koynuna sokar.

Sabahattin Ali kendi halinde, efendi, hiçbir şeye karışmazdı. Hemen koğuşa ısındı, arkadaş, dost olduk. Koğuştakiler hep hemşehri olduğumuz için yemekleri birlikte yiyorduk.

Yemekleri ben yapardım. Ay sonunda yapılan masrafları adam başına taksim eder, paraları toplardım, içimizde pek okuma yazmayla ilgilenen kimse yoktu. Onun için Sabahattin Ali gece geç vakte kadar lambanın ışığında kitap okurdu. Yanında çok kitap getirmişti. Her tarafı kitap doluydu. Almanca kitaplardı. Gündüzleri bir sandığın üstünde yazı yazardı.

Fırsat buldukça Ege kıyılarına koşar, Edremit tepelerinde dolaşmaktan hoşlanırdı. Bir kez başına bir iş gelmiş bu gezintiler sırasında. İkinci Dünya Savaşı sıralarında köylüler dağda bayırda Beşinci Kol ararken bula bula onu bulmuşlar. “Etmeyin eylemeyin hemşerilerim.

Ben buralıyım, sizdenim” diye çırpınması boşa gitmiş. “Yabancı olmadığımı iyice anlasınlar diye bölge ağzıyla konuşuyordum. Ama bir Beşinci Kol gâvurunun Türkçe konuşmasında, üstelik Türkçeyi Edremitliler gibi konuşmasında şaşılacak bir yan göremiyorlardı. Kim olduğumu karakolda anlatıncaya kadar akla karayı seçtim.”

Bir 1928 günüydü. Küçük bir öğrenci grubu, Sirkeci’den yola çıkan trenle Avrupa’ya gidiyordu:

Çeşitli dallarda öğrenim yapmak üzere devlet tarafından Almanya’ya gönderilen bu grubun içinde Sabahattin Ali de vardı. […] S. Ali ile tanışmamız işte bu yolculukta oldu. İlk bakışta ötekilerden ayrılıyordu: Hareketli, şakacı, konuşkan, sempatik bir genç.

Sınırları geçtikçe, istasyonlarda durdukça, bütün gördüklerini ilgi ile izliyor, sanki her şeyi, hiç çıkmamacasına belleğine yerleştirmek istiyordu. Bunu sonradan, beraber geziler yaparken de saptadım: S. Ali çok iyi bir gözlemciydi.

Yol arkadaşlarım Berlin yakınındaki tarihi Potsdam kentine yerleştiler, orada, bugünkü

Goethe Enstitülerinin eski şekli olan Deutsches Institut Für Auslander’de Almanca öğreneceklerdi.

Ben ise, o zamanki Berlin sefirimiz rahmetli Kemalettin Sami Paşa’nın önerisi ile Potsdam’a otobüsle 7-8 dakika uzaklıkta Hermanns Werder’deki Internat’a (yatılı okul) yerleştim.

Askerlik bitip Ankara’ya döndüğümüzde Pertev Boratav bizi karşıladı. Bir akşam otelde kaldık. O sırada Pertev’in hanımı Almanca öğretmeni olmak için Almanya’ya kursa gitmişti. Bizi de ertesi gün Pertev evine götürdü. Bir gece bizimle kaldı, sonra gitti. Herhalde İstanbul’a gitmişti. Biz de o sırada ev aradık. Kızılay Karanfil Sokağı’nda Adalar Apartmanı yeni bitmişti. Büyük bir dairenin, ev sahibinin ikiye böldürdüğü arka tarafını tuttuk. Arkada büyük bir terası olan, ağaçlık bahçeye bakan kullanışsız, iki odalı bir çatı katıydı.

Sabahattin Ali’nin Kızılay’da, şimdiki Gökdelen’in arkasındaki Adalar Apartmanı’ndaki dairesine sık sık giderdik. […] Sabahattin Devlet Tiyatrosu’nda dramaturgdu. Memurların satın alma gücünün yüzde 36’ya kadar düştüğü yıllardı. Kızılay’ın yanındaki Özen Tavukçusu’nda akşam çorbalarımızı içtikten sonra Sabahattin’e gider ve geç saatlere kadar konuşurduk. Bazen de karneli ekmeğimizle bir parça peynir ve pastırmamızı, paramız yetiyorsa rakımızı da alıp yemeğe giderdik. Aliye Hanım ayaklarımızı dışarıda iyice sildirip içeri alır, sofraya iki tabak daha koyardı. Üç dört yaşlarındaki Filiz’i nöbetleşe omuzlarımızda taşıyarak Çiftlik’e, Keçiören’e, Dikmen’e pikniğe gittiğimiz, hatta çiftlikteki Merkez

Lokantası’nda yemek yediğimiz ve tekrar yürüyerek şehre döndüğümüz olurdu. Bu yürüyüşlerin bazen 15-20 kişiyle yapıldığı, bu bilinçli yurtseverler topluluğunun bizi yakın umutlara düşürdüğü de olurdu.

Oturduğumuz binanın birinci katına Muvaffak Şeref’le hanımı Rebia taşındılar, onlarla da ahbaplığımız uzun sürdü. Sonra Niyazi Berkes ve hanımı, şimdiki soyadı Esenel olan Mediha Hanım; Pertev Boratav ve hanımı Hayrünnisa, Avukat İ. Hakkı Balamir ve eşi Şemsa tanışlarımız arasına girdiler. Bu ailelerle ahbaplığımız uzun sürdü. Sık sık toplanılır edebiyat ve politik konular konuşulur tartışılır, bazen yemekli ve biraz içkili, şarkılı sohbetler sürdürülürdü. Sabahattin Eyüboğlu o sırada bekârdı, arada sırada bize gelir, birlikte yemek yer ve türlü konularda sohbet ederlerdi. Bazen de Macar Szabo ve hanımı Roji.

Roji o sırada Konservatuvar’da piyano öğretmeni idi. Muzaffer Şerif şimdi Amerikan vatandaşı ve üniversite profesörü imiş. Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Szabolar, Orhan Veli, Pertevler vb. Bazen akşam yemeğinde toplanırdık. Yine politika ve sanat konuşulurdu.

Bu grupla bazen Çiftlik’e yürüyüşler yapar, öğlen yemeğini lokantada yerdik. O zaman Orman Çiftliği düzenli, daha temiz, kalabalığı azdı, ilk lokantanın servisi düzgün, yemekleri kaliteli ve ucuzdu.

Yalnız biz dışımızdaki ortamla kesmiştik ilişkimizi, günümüz, gecemiz birlikte geçiyordu, özellikle tatil günleri kırlara gidiyorduk. Çünkü doğaya tutkunduk. Belki de eğilimimiz gereği doğaya tutkunduk, belki de toplumda bulamadığımız özgürlüğü doğada bulduğumuz içindir ki doğaya açılıyorduk. Birisini bulduktu o zaman, Hancı Yusuf diye biri. Ben 1931’de tanıdımdı, komünist propagandasından o zaman mahkûm olmuştu. Dikmen Deresi’nde bir kulübesi vardı Yusuf’un, oraya giderdik şimdi de entelektüellerimizin pek sevdikleri gibi içki içerdik, şarkılar söylerdik. Hemen hemen günlerimiz birlikte geçiyordu, yaşamımızdı bizim bu. Ama herkes kendi konusuna göre, kendi uzmanlık alanına göre diyelim, ayrıca kendi yaşamını da sürdürüyordu. Yani düşünsel yaşamını da sürdürüyordu. Zaman zaman da tabii tartışmalar oluyordu.

Yine bir gün, Bahariye’deki evimizde konuktu, “Bak, Mesut,” demişti, “bu, size son gelişim! Bundan böyle benimle arkadaş olman, sana zarar getirebilir. (O sırada kocam, Haliç’te, Camialtı Tersanesi’nde müdürdü.) Onun için, size allahaısmarladık demeye geldim.” Kamyon işinden söz etti. Sanırım nakliye işleri yaparak ailesinin yaşamını sürdürmek istiyordu. Karı koca çok üzülmüştük. O, yine şakalar yapıyor, yine benim bilgisizliğimle alay ediyordu. Bir daha onu göremedik. Bir haber de alamadık.

Aliye ile Filiz geldiler. Bir gün Sabahattin’i ziyaret için beraberce hapishaneye gittik. Sabahattin bizi hapishane müdürünün odası yanında, küçük bir odada karşıladı. Filiz’in boynuna sarıldı, çocuk gibi ağlamaya başladı. Babasının ağladığını gören Filiz de ağlıyordu.